Page 72 - De Tuin in vier seizoenen

Kwekerij Joosten: de gele lis in overtreffende trap
Oog voor irissen
Als je plantensoorten uit hetzelfde geslacht, uit verschillende gebieden op de wereld, bij elkaar brengt en met elkaar kruist, kunnen de nakomelingen veel mooier zijn dan de ouders. Dat gaat ook op voor Iris x pseudata, een kruising tussen de gewone gele lis en de Japanse Iris ensata.
TEKST WIERT NIEUMAN | FOTOGRAFIE EMIEL VAN DEN BERG, KWEKERIJ JOOSTEN, WIERT NIEUMAN
72
DE TUIN in vier seizoenen
Nederland heeft een paar schitterende geelbloeiende moerasplanten. De show begint in april met dotters en wordt in mei-juni afgesloten met gele lissen. Tijdens de bloei is het feest langs de wilde waterkant. Terecht zijn deze planten gedomesti- ceerd en kregen ze een rol in tuinen. Maar het kan nog mooier.
Bloemen van lissen hebben bij wilde soorten drie hangende en drie staande bloembladen. De han- gende bloembladen worden falls genoemd en zijn meestal breder en fraaier gekleurd of getekend dan de staande bloembladen, de standards. De falls bij de gele lis hebben een donkere tekening, een ‘oog’. Bij Iris ensata is dat oog nagenoeg afwezig. Toen de Japanner Shimizu een speciale selectie van de gele lis maar met een fraai oog, ging kruisen met Iris ensata, bleek dat het oog in de kruisingen nog mooier afgetekend was als in de gewone Iris pseuda- corus. Dat, gecombineerd met een scala aan bloem- kleuren uiteenlopend van wit tot blauw en auber- gine, geeft de nakomelingen een grote voorsprong op de wilde soorten.
AANDACHT
Deze zogeheten Eyeshadow-typen zijn zeer geliefd en trekken internationaal bij Iris-liefhebbers de aandacht. De ontwikkelingen in dit sortiment zijn nog niet zo lang gaande en in Nederland zijn er op dit moment nog maar elf verschillende cultivars in kleine aantallen verkrijgbaar, waaronder enkele zwakke broeders die met kunst- en vliegwerk in leven gehouden moeten worden. Voor die nieuwe cultivars moet je diep in de buidel tasten en de kans is zelfs dan aanwezig dat de gekozen cultivar alweer uitverkocht is. De vermeerdering gaat langzaam en import uit de V.S., waar een paar grote kwekers met veel cultivars zitten, is zeer prijzig.
Maar zoals dat met veel nieuwigheden gaat: op een bepaald moment heeft men het in de vingers en komt er steeds meer op de markt. Ook de kwestie van vraag een aanbod speelt een rol. Als er weinig vraag is, blijft het aanbod gering. Iris x pseudata heeft een hebbelijkheid die bij veel hybriden voor- komt: hij is steriel. Je kunt er dus geen zaad van winnen. Marianne Joosten van de gelijknamige kwekerij, waar deze nieuwe irissen te koop zijn, had