Page 17 - De Tuin in vier seizoenen

Er is een tijd geweest waarin in gemeenten nog gemeentetuinmannen werkten die de parken en tuinen verzorgden. Zij hielden de borders met Helenium, Phlox, herfstasters en Achillea in stand. Die tijd is niet meer; eentonige gazons en jaarlijks door kettingzagen mishandelde heestergroepen zorgen nu op veel plaatsen voor een armzalig openbaar groen. We missen de stijve beplanting van de zeventiger jaren niet, maar wel de kleur en uitbundigheid van vaste planten. We missen de Heleniums!
ANDERHALVE METER HOOG
Helenium is een plantengeslacht met ongeveer 50 soorten in het wild. Veel soorten zijn niet in cultuur omdat ze geen tuinwaarde hebben. De belangrijkste soort is Helenium autumnale, die in het wild zijn hoofdverspreidingsgebied heeft in het oosten van de Verenigde Staten en Canada, maar die ook in het westelijke Alberta en het zuidelijke Arizona nog gevonden kan worden. Hij wordt in de natuur 50 tot 150 cm hoog en heeft gele lint- en buisbloemen. Hoe- wel het bij ons een tuinplant is die ook in redelijk droge grond kan staan is het in het wild een plant van natte wei- den en een begeleider van beken en rivieren.
Helenium autumnale heeft gevleugelde stengels en het blad is min of meer getand. Dit zijn kenmerkende eigenschappen van de soort en ze zijn ook in de cultivars terug te vinden. Veel cultivars zijn ontstaan uit kruisingen tussen Helenium autumnale en Helenium nudiflorum. De laatste soort heeft bruine buisbloemen. In het wild groeit hij op plaatsen waar het tot 40 graden Celcius kan vriezen en in ons land is het dan ook een tuinplant die de strengste winters zonder pro- blemen overleeft. Helenium autumnale is al in 1635 in Frank- rijk aangeplant, het is dus al een heel oude tuinplant.
TERUG VAN WEGGEWEEST
Helenium ‘Moerheim Beauty’ is een cultivar uit de tijd dat kwekerij Moerheim in Dedemsvaart tot ver over de grenzen bekend was. Oudere kwekers en tuineigenaren hebben er warme herinneringen aan en hier en daar staan nog groep- jes van deze Helenium. Groepjes die de veranderingen in de tuinmode hebben overleefd, de soms Spartaanse behande- ling gelaten over zich heen hebben laten komen en nog steeds ieder najaar weer volop in bloei staan.
Zogenaamd verfijnde tuinkunst en subtiel kleurgebruik ver- drongen Heleniums uit de meeste tuinen. Bruinrood, geel en oranje werden kleuren die ‘not done’ waren. Daar kwam bij dat veel tuinliefhebbers niet meer in de winter een plant- en bloeischema maken, maar hun planten op het tuincentrum of bij de kweker kopen en daar vooral ‘vallen’ voor de plan- ten die op dat moment visueel aantrekkelijk waren. Met andere woorden: planten die bloeien als men ze koopt. In juli stond de tuin vol en voor de herfstbloeiers was er dan geen plaats meer. Heleniums zijn ook om andere redenen lang ondergewaardeerde tuinplanten geweest. Niet alleen waren de kleuren uit de mode, de planten werden te hoog en waren vaak wat slap. Zo kon iedereen die Heleniums niet wilde hebben, ze wel een trap nageven. Die kleurentrend is doorbroken. Men heeft het wel een beetje gehad met het softe kleurgebruik en vooral de mannen onder de tuinlief- hebbers willen weer planten die zich stevig presenteren. Dat kan met de nieuwe Heleniums. Het verfijnde blijft nog wel aanwezig en wordt door iedereen ook gewaardeerd, maar die verfijning vind je nu vooral in planten die groot en omvang- rijk zijn zoals Veronicastum, hoge Thalictrum, Sanguisorba en grassen. Helenium is een unieke, zeer rijke bloeier die in nazomer en herfst zorgt voor veel kleurkracht door een overdaad aan bloemen in een warme kleurstelling!
Daar komt de bruid!
Helenium
Helenium is een plant met superlatieven. In Duitsland heet hij Sonnenbraut, wij noemen hem zonnekruid. Het is een stralende plant waar je blij van wordt. Henk Jacobs heeft ze verzameld en zijn collectie tot Nederlandse Planten Collectie verheven.
TEKST HENK JACOBS EN WIERT NIEUMAN | FOTOGRAFIE WIERT NIEUMAN
DE TUIN in vier seizoenen 17