Page 9 - De Tuin in vier seizoenen

Geurige schoonheid uit het mediterraan gebied
Cistus
Wie ooit langs een mediterrane kust heeft gewandeld tijdens een vroege voorjaarsvakantie zal deze rijk bloeiende plant kennen. In die streken lijken de kusten bedekt met verschillende soorten van deze uitbundig bloeiende heester. In Nederlandse tuinen kom je hem minder massaal tegen.
TEKST EN FOTOGRAFIE BERT VERMEIJDEN
Bezoekers aan buitenlandse tuinen zullen Cistus zeker ook kennen. De heester heet in het Engels Rockrose, de Nederlandse naam is zonneroos. Aanplant in Nederland is een zeldzaamheid. Merkwaardig, want Cistus is een opval- lende verschijning die hier goed gedijt. Hoewel elke bloem maar één, maximaal twee dagen bloeit, is de plant dermate rijk van bloemknoppen voorzien, dat de bloei weken kan aanhouden. Tijdens de bloeitijd lijkt de plant overdekt met witte, roze of paarse bloe- men. Wie een paar exemplaren per auto vervoert merkt dat het hele interieur met een sterke harslucht is gevuld. Cistus is een natuurlijke luchtverfrisser.
Elke bloem heeft vijf bloembladen. Ze lopen door tot aan de heldergele meeldraden in het hart van de bloem. Als de bloem ’s morgens uit de knop komt, lijkt het alsof de bloembladen nog gestreken moeten worden: ze zitten vol met kreukels. De tere bloemblaadjes hebben eerst de nodige zon nodig, voor ze voluit kunnen pron- ken. Aan het eind van de bloei, die doorgaans één tot twee dagen duurt, is de minste aanraking voldoende om het bloemblad los te maken. Niet getreurd, de vol- gende dag ontvouwen de opvolgers zich. Het blad is enkelvoudig en langwerpig tot ovaal toegespitst en blijft in de winter aan de plant, deze is dus winter- groen. Sommige soorten en cultivars hebben behaard blad, anderen zijn glad en soms kleverig.
HERKOMST
Cistus is afkomstig uit het Midden-Oosten en uit lan- den rond de Middellandse Zee. Sommige bronnen mel- den dat deze planten uit het Midden-Oosten door kruisridders zouden zijn meegenomen naar mediter- rane streken. Veel waarschijnlijker is, dat er altijd al Cis- tus rond de Middellandse Zee heeft gegroeid. Al vele eeuwen geleden wordt er in historische geschriften mel- ding gemaakt van de oliën die aan de plant kunnen worden onttrokken. Grieken en Egyptenaren kenden de heilzame werking van deze stoffen. De wijzen uit het Oosten hadden labdanum, de harsachtige stof die gewonnen wordt uit de plant, al als geschenk bij zich.
NUTSGEBRUIK
Cistus is dus meer dan een aantrekkelijke tuinplant. Al vele eeuwen weet men dat onder meer aan Cistus creti- cus en Cistus ladanifer een harsachtige stof kan worden onttrokken. Deze hars wordt gedestilleerd uit takken en blad. Ook werd de stof vroeger wel gewonnen door de hars uit baarden en vachten van loslopende geiten te kammen, waar de voorraad soms de omvang van een flinke tennisbal had gekregen. Die harsachtige stof is de labdanum die hierboven al werd genoemd. Het wordt zowel medisch als in de parfumindustrie gebruikt. Als essentiële olie werkt de stof ontspannend. Labdanum wordt ook ingezet om huidziekten te
DE TUIN in vier seizoenen 9