Van oerknol tot turbobiet!

Jaarthema 2018 Botanische Tuinen Utrecht: 1 april tot en met 30 november

Het jaarthema 2018 gaat over eten en gegeten worden. Hoe en wanneer zijn mensen landbouw gaan bedrijven en welk effect heeft dat gehad op cultuur en natuur? Op welke manier hebben wij planten veredeld zodat de opbrengst soms tientallen keren hoger is dan bij de wilde soort? Hoe zorgen planten ervoor dat ze niet opgegeten worden? Ontdek het bij dit Jaarthema en bezoek de expositie, loop de ‘eetbare’ route en neem je (klein)kinderen mee voor de leuke speurtocht ‘Een boodschappenrondje met Billenklap’! Dit jaarthema sluit uit bij het thema van de Nederlandse Vereniging voor Botanische Tuinen (NVBT), ‘Plant&Eter’.

Landbouw
De mens heeft gedurende het grootste deel van zijn bestaan een nomadisch verzamelaarsleven geleid waarbij ook af en toe op wild gejaagd werd. Plantaardig voedsel, zoals vruchten, bladgroentes en (oer)knollen, werd verzameld afhankelijk van de locatie en de tijd van het jaar. Ongeveer 10.000 jaar geleden ontwikkelde de landbouw zich waarbij mensen zich vestigden op een min of meer vaste locatie. Men ging allerlei gewassen verbouwen en verbeteren zodat de oogst groter en zekerder werd. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de grootschalige landbouw zoals wij die nu kennen, met enorme akkers, bestrijdingsmiddelen, al dan niet genetisch gemodificeerde planten en een grote eenvormigheid. De turbobiet heeft dus de oerknol vervangen!

Uber-turbobiet?
Op sommige plekken (voornamelijk in Afrika) wordt nog geboerd op een meer traditionele manier. De oogsten zijn daar meer divers, maar de opbrengst is veel kleiner. In totaal worden tegenwoordig zo’n 3.000 soorten planten verbouwd voor consumptie, terwijl maar zo’n 100 soorten verantwoordelijk zijn voor ca. 90% van al het plantaardig voedsel dat wij eten! Zo’n klein aantal landbouwgewassen heeft voordelen zoals eenvormigheid en efficiëntie. Nadelen zijn er ook zoals verlies van biodiversiteit en bijvoorbeeld bodemverzilting door onttrekking van water. Daarom wordt tegenwoordig gestreefd naar meer variatie binnen voedselgewassen door oude of verwante soorten in te kweken die bijvoorbeeld wel een hoge zouttolerantie hebben. Bij de Universiteit Utrecht houdt het programma Future Food zich daar onder andere mee bezig. Dus: als we weer wat ‘oerknol’ terugbrengen in de ‘turbobiet’ krijg je uiteindelijk een über-turbobiet!

Van pizza naar popcorn
Voor kinderen is de superleuke speurtocht ‘Een boodschappenrondje met Billenklap’ beschikbaar waarbij ze aan de hand van een boodschappenkaart van alles over voedsel en planten te weten komen. Er komt een heel menu langs: van chocolade tot pizza en van bramenjam tot popcorn. De speurtocht loopt grotendeels samen met de route voor volwassenen, die twee zijn dus prima te combineren. De speurtocht kost €2,50 en na afloop ontvangen de deelnemende kinderen een klein kadootje.

Meer informatie
De Botanische Tuinen op Fort Hoofddijk (Budapestlaan 17, Utrecht) zijn dagelijks geopend van 10.00 uur tot 16.30 uur. De toegangsprijzen bedragen € 7,50 voor volwassenen, € 6,- voor 65+ en € 2,50 voor houders van een U-pas. Voor kinderen t/m 12 jaar en houders van een Museumkaart is entree gratis. De Tuinen zijn bereikbaar met Q-bus lijn 28 vanaf Utrecht CS. Kijk voor het complete programma op onze site: www.uu.nl/botanischetuinen. Ook via twitter (@UUBotu) en facebook (facebook.com/botanischetuinenuu) kunt u op de hoogte blijven.